Grupa produktów określana jest jako regionalne dopiero wtedy, gdy podlega ochronie prawnej ze względów określonych w przepisach prawnych. Najbardziej odpowiadające wymogom obrotu prawnego definicję obejmującą swoim zakresem rozpatrywane produkty zawierała ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia[1]. Zgodnie z art. 3 ust. 3 pkt 60 tej ustawy, który zawiera definicje użytych w ustawie określeń „żywność tradycyjna”, to produkty rolne i środki spożywcze:
a) których nazwy są zarejestrowane zgodnie z rozporządzeniem Rady (WE) nr 509/2006 z dnia 20 marca 2006 r. w sprawie produktów rolnych i środków spożywczych będących gwarantowanymi tradycyjnymi specjalnościami lub rozporządzeniem Rady (WE) nr 510/2006 z dnia 20 marca 2006 r. w sprawie ochrony oznaczeń geograficznych i nazw pochodzenia produktów rolnych i środków spożywczych, lub
b) w stosunku do których wnioski o rejestrację zostały wysłane do Komisji Europejskiej zgodnie z przepisami ustawy z dnia 17 grudnia 2004 r. o rejestracji i ochronie nazw i oznaczeń produktów rolnych i środków spożywczych oraz o produktach tradycyjnych, lub
c) umieszczone na Liście Produktów Tradycyjnych prowadzonej przez ministra właściwego do spraw rynków rolnych;
Ochrona nazwy pochodzenia oraz oznaczeń geograficznych, zgodnie z art. 1 ust. 1 rozporządzenia Rady (WE) nr 510/2006, obejmuje wymienione w załączniku nr I do TWE produkty rolne przeznaczone do spożycia przez ludzi oraz środki spożywcze wymienionych w załączniku I do podanego rozporządzenia oraz produkty rolne wymienione w załączniku II do wymienionego rozporządzenia. Natomiast za gwarantowaną tradycyjną specjalność, na podstawie art. 1 ust. 1 rozporządzenia Rady (WE) nr 509/2006, można uznać obok podobnie jak wcześniej produktów rolnych przeznaczonych do spożycia przez ludzi, wymienionych w załączniku nr I do TWE, także środki spożywcze wymienione w załączniku I do wymienionego rozporządzenia. Różnica pomiędzy zakresami tych wymienionych w dwóch różnych rozporządzeniach definicjami, sprowadza się do załączników w nich wymienionych, przy czym w pierwszym przypadku brak jest załącznika obejmującego dodatkowe produkty rolne.
W szczególności przepis art. 2 ust. 1 lit a rozporządzenia Rady (WE) nr 510/2006 definiuje nazwę pochodzenia jako nazwę regionu, określonego miejsca lub, w wyjątkowych przypadkach kraju, która służy do oznaczenia produktu rolnego lub środka spożywczego pochodzącego z tego regionu, miejsca, kraju. Jakość lub cechy charakterystyczne takiego produktu rolnego lub środka spożywczego muszą być w istotnej lub wyłącznej mierze zasługą środowiska geograficznego (składającego się z czynników zarówno naturalnych jak i ludzkich) oraz produkcja, przetwarzanie i przygotowanie musi mieć miejsce na określonym obszarze geograficznym. Natomiast zgodnie z art. 2 ust. 1 lit b rozporządzenia za oznaczenie geograficzne uznaje się nazwę regionu, określonego miejsca lub wyjątkowo kraju, która to służy do oznaczenia produktu rolnego lub środka spożywczego pochodzącego z tego regionu, miejsca lub kraju oraz posiadającego określoną jakość, renomę lub inną cechę charakterystyczną przypisywaną temu oznaczeniu geograficznemu oraz którego produkcja lub przetwarzanie lub przygotowanie mają miejsce na określonym obszarze geograficznym. W świetle tych regulacji konieczną przesłanką ochrony oznaczeń geograficznych oraz nazw pochodzenia jest obiektywny związek pomiędzy jakością produkcji a jego pochodzeniem. Nie wystarczy, zatem samo przekonanie przeciętnego nabywcy o związku cech produktu z jego określonym pochodzeniem, które to może być właściwe w przypadku np. znaku towarowego.
Oznaczeniom geograficznym przysługuje wpis do odpowiedniego rejestru, jeżeli przynajmniej jedna z faz wytworzenia i dystrybucji odbywa się w regionie geograficznym, do którego odnosi się oznaczenie. Inaczej jest w przypadku nazw pochodzenia, gdzie konieczne jest, aby wszystkie fazy przetwarzania i przygotowania odbywały się na jednym i tym samym obszarze geograficznym. W związku z powyższym w nazwach pochodzenia występuje silny związek pomiędzy cechami produktu a jego pochodzeniem geograficznym.
Zgodnie z art. 2 ust. 1 lit c rozporządzenia Rady (WE) nr 509/509 gwarantowana tradycyjna specjalność, oznacza tradycyjny produkt rolny lub środek spożywczy uznany przez Wspólnotę ze względu na jego specyficzny charakter poprzez jego rejestrację zgodnie z tym rozporządzeniem. Z kolei specyficzny charakter oznacza cechę lub zespół cech, które w sposób wyraźny odróżniają produkt rolny lub środek spożywczy od podobnych im produktów lub środków spożywczych należących do tej samej kategorii. Zaś pojęcie tradycyjny odnosi się do udokumentowanego jako będącego w użyciu na rynku wspólnotowym przynajmniej przez okres wskazujący na przekaz z pokolenia na pokolenie, a okres ten powinien odpowiadać okresowi zwykle przypisywanemu jednemu pokoleniu i wynosić co najmniej 25 lat. Niezauważalny jest odnośnie gwarantowanej tradycyjnej specjalności związek z obszarem geograficznym, wystarczające jest aby producenci stosowali się do specyfikacji, niezależnie od miejsca, w którym produkują swojej wyroby[2].
------------------------------------------------------------
[1] Dz. U. z 2006 r., Nr 171, poz. 1225.
[2] „Chronione Nazwy Pochodzenia, Chronione Oznaczenia Geograficzne, Nazwy Specyficznego Charakteru oraz Lista Produktów Tradycyjnych”, MRiRW Wydział Oznaczeń Geograficznych, Warszawa 2005, str. 41.
Autor jest radcą prawnym
Mateusz Kupracz