Wyrok będący przedmiotem niniejszej glosy dotyczy stosunkowo powszechnie występującego problemu pobierania opłat za zmianę wpisu w ewidencji działalności gospodarczej. (Wyrok NSA z dn 25.09. 2007 r., sygn. akt. II GSK 137/07).
Stan faktyczny przedstawia się następująco. J. K złożył w dniu 22 listopada 2004 r. w Urzędzie Miejskim w K. wniosek o uzupełnienie zmian we wpisie do ewidencji działalności gospodarczej. Po pozytywnym rozpatrzeniu wniosku w dniu 1 czerwca 2005 r., Burmistrz Miasta K. wydał zaświadczenie o zmianach w ewidencji działalności gospodarczej, przyjmując jako podstawę materialną treść art. 7a ust. 1, art. 7b ust. 1 w związku z art. 7d ustawy z dnia 19 listopada 1999 r. Prawo działalności gospodarczej[1], dalej zwana ustawa o działalności gospodarczej. Następnie organ I instancji wyznaczył 7-dniowy termin do uiszczenia opłaty za zgłoszenie zmiany we wpisie do ewidencji działalności gospodarczej w formie postanowieniem, powołując się z kolei na treść art. 7a ust. 3 ustawy o działalności gospodarczej, a w odniesieniu do podstaw proceduralnych na treść art. 123 § 1 i art. 264 § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego[2] , dalej k.p.a.
W zażaleniu na powyższe postanowienie Pan J. K. Zakwestionował w ogóle zasadność pobierania opłaty od czynności zgłoszenia zmiany we wpisie do ewidencji działalności gospodarczej oraz formę wydania postanowienia w sprawie opłaty, stwierdzając możliwość wydawania postanowienie na podstawie art. 264 k.p.a tylko równocześnie z wydaniem decyzji.
Samorządowe Kolegium Odwoławcze, utrzymując w mocy postanowienie organu I instancji, wskazało, iż zaświadczenie o zmianach w ewidencji działalności gospodarczej jest aktem administracyjnym szczególnego rodzaju potwierdzającym sytuację prawną przedsiębiorcy oraz brak jest podstaw do wydania decyzji w tym przedmiocie. W ocenie organu II instancji prawidłowo wskazano rodzaj aktu prawnego, podano jego pełny tytuł, datę wydania oraz dokładnie wskazano publikator. Nadto ustosunkowując się do kwestii żądania zwrotu opłaty skarbowej, Samorządowe Kolegium Odwoławcze stwierdziło, że w trybie trwającego postępowania odwoławczego brak było podstaw do rozpatrzenia powyższego zarzutu.
W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu, Pan J. K. podniósł zarzuty tożsame z zawartymi w powyższym odwołaniu, wskazując dodatkowo tylko na brak powołanej przez organ II instancji podstawy materialnej orzeczenia oraz niezapewnienie mu czynnego udziału w postępowaniu w postępowaniu odwoławczym przez naruszenie treści art. 10 k.p.a.. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w K. wniosło o utrzymanie w mocy postanowienia organu I instancji.
Oddalając skargę, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu stwierdził, że zgodnie z art. 8 ustawy z dnia 14 listopada 2003 r. o zmianie ustawy Prawo działalności gospodarczej oraz niektórych ustaw[3] (dalej zwaną ustawa o zmianie ustawy o działalności gospodarczej), że przedsiębiorcy wpisani do ewidencji działalności gospodarczej zobligowani zostali w terminie 12 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy do uzupełnienia brakujących danych, o których mowa w art. 7b ust. 2 tejże ustawy. W ocenie sądu, uzupełnienie wpisu polegające na podaniu dodatkowych informacji, jest w istocie rzeczy zmianą wpisu do ewidencji działalności gospodarczej, choćby w literalnym brzmieniu. Czynność taka podlega zatem opłacie, o ile nie jest z niej wyraźnie zwolniona. Wskazano na podobne rozwiązanie dotyczące opłata za zmianę we wpisie do ewidencji przyjęte jest na gruncie ustawy przepisy wprowadzające ustawę o swobodzie działalności gospodarczej w jej art. 69 ust. 1, 3, 5 i 6. Konstrukcja przywołanych przepisów, zdaniem Sądu I instancji, wskazuje jednoznacznie, że jeżeli ustawodawca ma zamiar zwolnić przedsiębiorcę od pewnych opłat czyni to wprost. Wobec powyższego, w ocenie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, brakowało podstaw prawnych do zaniechania pobierania opłaty z tytułu uzupełnienia wpisu do ewidencji działalności gospodarczej.
Podkreślono również, iż skarżący kwestionując fakt określenia przez powyższe postanowienie terminu do uiszczenia opłaty za zgłoszenie zmiany we wpisie do ewidencji działalności gospodarczej, pominął także okoliczność, iż podstawą prawną tegoż postanowienia był art. 264 § 1 k.p.a., ale w związku z art. 7a ust. 3 ustawy o działalności gospodarczej. Przepis powyższy (tj. art. 264 k.p.a.) umożliwia ustalenie wysokość kosztów postępowania, a treść art. 123 k.p.a. Pozwala z kolei na rozstrzygnięcie tej kwestii właśnie w formie postanowienia. Wskazano również, że w niniejszym postępowaniu złożenie wniosku o uzupełnienie wpisu było czynnością, dla której ustanowiony został termin zawity. Organ I instancji mógł zatem wydajać zaświadczenie oraz następnie postanowienie zobowiązać Pana J. K. do uiszczenia opłaty. Zasadnie, w ocenie sądu administracyjnego, organ przyjął, że załatwienie sprawy w trybie art. 261 § 4 k.p.a. nie powoduje zwolnienia z obowiązku uiszczenia opłaty, a jedynie odsuwa w czasie ten obowiązek. Ponadto powyższy sąd wskazał na art. 10 § 1 k.p.a., który zakłada zagwarantowanie stronie wypowiedzenia się przed wydaniem decyzji, a nie postanowienia.
Pan J.K. w skardze kasacyjnej zaskarżył powyższy wyrok w całości, wnosząc także o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznawania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Poznaniu oraz o zasądzenie niezbędnych kosztów postępowania. Jako podstawy kasacyjne skarżący wskazał art. 174 pkt 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi[4] (dalej zwana p.p.s.a), w związku z art. 264 k.p.a. Zarzucono także sądowi administracyjnemu niewłaściwą ocenę prawną art. 264 k.p.a., co doprowadziło do błędnego oddalenia skargi, czyli naruszenia art. 151 p.p.s.a. Skarżący podniósł, że niedopuszczalnym jest orzekanie w trybie analogii z art. 264 k.p.a., jak uczynił to Sąd I instancji. Art. 264 k.p.a. nie upoważnia do wydawania bowiem postanowienia w sprawie opłat, gdyż – zdaniem skarżącego - przepis ten dotyczy tylko i wyłącznie kosztów postępowania. Zdaniem autora skargi kasacyjnej, postanowienie Burmistrza Miasta K. zostało wydane bez podstawy prawnej, co wyczerpuje przesłankę wskazaną w art. 156 § 1 pkt 2 k.p.a. J. K. podkreślił, że nie jest dopuszczalne wydanie decyzji administracyjnej bez wydania postanowienia o kosztach postępowania, jak również wydanie postanowienia w tej sprawie bez wydania decyzji rozstrzygającej sprawę. W ocenie skarżącego żądanie opłat związanych z uzupełnieniem wpisu do działalności gospodarczej jest bezpodstawne. Uzupełnienie danych to nie zmiana danych lecz odrębny obowiązek wynikający z art. 8 ustawy o zmianie ustawy o działalności gospodarczej.
Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że skarga kasacyjna nie zasługuje na uwzględnienie. Wskazano, że jedynie z treści uzasadnienia skargi kasacyjnej zdaje się wynikać, iż skarżącemu chodzi o naruszenie § 1 art. 264 k.p.a., zgodnie z którym jednocześnie z wydaniem decyzji organ administracji publicznej ustali w drodze postanowienia wysokość kosztów postępowania, osoby zobowiązane do ich poniesienia oraz termin i sposób ich uiszczenia.
Z kolei, jeżeli chodzi o podniesiony w uzasadnieniu skargi kasacyjnej zarzut naruszenia przez Sąd I instancji art. 151 p.p.s.a. przez oddalenie skargi na skutek wadliwej oceny, iż "organ I instancji zasadnie przyjął, że powołany przepis art. 264 k.p.a. można w trybie analogii uznać za podstawę do wydania postanowienia o obciążeniu strony opłatą", to NSA podzielił stwierdzenie Sąd I instancji. Powyższy sąd przyznając skarżącemu słuszność odnośnie tego, że art. 264 k.p.a. stanowi tylko o kosztach postępowania, stwierdził jednocześnie, że wskazanie różnicy między opłatą a kosztem postępowania może być utrudnione. Dowodzi tego bowiem analiza przepisów ustaw szczególnych, gdzie ustawodawca często posługuje się pojęciem "opłata" i "koszty dodatkowe". Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnjego można również uznać, że w istocie rzeczy chodzi o opłatę. Wskazuję sie, że bardzo utrudnione jest wyodrębnienie "innych należności" wynikających z postępowania, o których mowa w art. 265 i 267 k.p.a. Mogą to być bowiem wszelkie inne koszty postępowania nie wymienione w k.p.a., a wynikające z ustaw szczególnych. Stąd też, mimo iż podstawę materialną do wydania przez organ administracji orzeczenia o kosztach postępowania stanowił art. 7a ust. 3 powołanej ustawy z dnia 19 listopada 1999 r. Prawo o działalności gospodarczej, zgodnie z którym opłata w sprawie zmiany wpisu do ewidencji działalności gospodarczej wynosi 50 zł, to opłata ta w istocie rzeczy stanowi należność związaną z kosztami dotyczącymi zmiany wpisu do tej ewidencji, w tym z wydaniem oraz doręczeniem zaświadczenia o wpisie do ewidencji działalności gospodarczej.
Naczelny Sąd Administracyjny podkreślił, że okoliczność nie wydania przez organ postanowienia o kosztach na podstawie art. 264 § 1 k.p.a jednocześnie z wydaniem zaświadczenia o zmianie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej, nie oznacza naruszenia powyższej regulacji. Użyte bowiem w tym przepisie sformułowanie "jednocześnie z wydaniem decyzji" stanowi zalecenie dla takiego właśnie postępowania organu, co nie oznacza, iż organ już po wydaniu rozstrzygnięcia co do istoty sprawy nie może wydać postanowienia o kosztach postępowania.
Skomentowanie wyroku NSA
Powyższy wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego odnosi się w niewielkim stopniu do samego charakteru należności spowodowanej ustawą o zmianie ustawy o działalności gospodarczej. Zaznacza się w uzasadnieniu, że rozpatrywana sprawa dotyczy opłaty w sprawie zmiany wpisu do ewidencji działalności gospodarczej w kwocie 50 zł. Podkreśla się także, iż opłata powyższa w istocie rzeczy stanowi należność związaną z kosztami dotyczącymi zmiany wpisu do ewidencji, w tym wydanie oraz doręczenie zaświadczenia o wpisie do tej ewidencji. Tym samym NSA nie odniósł się w wystarczającym stopniu do zarzutu zawartego w skardze kasacyjnej, mówiącego o bezpodstawności żądania opłat związanych z uzupełnieniem wpisu do ewidencji działalności gospodarczej ze względu za to, że uzupełnienie danych - zdaniem skarżącego – nie stanowi zmiany danych, lecz jest to odrębny obowiązek wynikający z art. 8 ustawy o zmianie ustawy o działalności gospodarczej.
Powyższa kwestia była poruszana w niewiążącym prawnie komunikacie z dnia 17 grudnia 2004 r. wystawionym przez ówczesne Ministerstwo Gospodarki i Pracy dotyczącym pobierania opłat za uzupełnienie danych we wpisach w ewidencjach działalności gospodarczej[5]. Wskazuje się tam wyraźne rozróżnienie pojęcie uzupełnienia oraz zmiany wpisu. Drugie z wymienionych pojęć odnosi się bowiem do zmiany stanu faktycznego lub też prawnego w zakresie określonym wpisem do ewidencji działalności gospodarczej. Zdaniem Ministerstwa Gospodarki i Pracy jest to sytuacji, w której najpierw określono ustawą zakres wpisu, a następnie od dnia ogłoszenia danej regulacji w zakresie powyższych danych następuje zmiana u przedsiębiorcy. Pojęcie uzupełnienia odnosi się natomiast do do sytuacji, w której to ustawodawca nakłada w danej regulacji przejściowej obowiązek uzupełnienia określonych danych przez rozszerzenie ustawą danego zakresu wpisu, obligując przedsiębiorców do uzupełnienia tych danych. Stosownie do art. 8 ustawy o zmianie ustawy o działalności gospodarczej przedsiębiorcy wpisani do ewidencji działalności gospodarczej uzupełnią, w terminie 12 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy, pod rygorem odmowy wydania zaświadczenia o wpisie przez organ ewidencyjny, brakujące dane, o których mowa w art. 7b ust. 2 ustawy Prawo działalności gospodarczej. Ustawodawca wprowadza tym samym nowe pojecie uzupełnienia ewidencji, obok znanych z ustawy Prawo działalności gospodarczej pojęć wpisu do ewidencji działalności gospodarczej, zgłoszenia zmiany wpisu, czy też wykreśleniu wpisu.
Interpretacja MGiP wskazuje, że powyższe pojęcie prawne uzupełnienia wpisu do ewidencji działalności gospodarczej, zgodnie z art. 8 ustawy o zmianie ustawy o działalności gospodarczej traci moc z końcem 2004 r., czyli po upływie 12 miesięcy od wejścia w życie tej ustawy. Zatem, jak podkreśla ministerstwo, od 1 stycznia 2005 r. tak rozumianego uzupełnienia będzie można dokonać wyłącznie w trybie zgłoszenia o dokonanie wpisu.
Należy zatem rozważyć, czy powyższe pojęcie „przekształcenie” wpisu w okresie od 1 stycznia 2004 r. do 1 stycznia 2005 r. dotyczy rzeczywiście tylko uzupełnienia brakujących danych, o których mowa w art. 7b ust. 2 znowelizowanej ustawy Prawo działalności gospodarczej. Jest to bowiem związane z określeniem przedmiotu wykonywanej działalności gospodarczej zgodnie z Polską Klasyfikacją Działalności (PKD) oraz oznaczeniem numeru ewidencyjnego PESEL przedsiębiorcy, o ile taki posiada. Powyższe dane nie były wcześniej wymagane stosownie do obowiązującego w wersji przed nowelizacją art. 88b ust. 1 ustawy Prawo działalności gospodarczej.
Skoro bowiem dopiero od 1 stycznia 2005 r. wszystkie wyżej wymienione dane powinno obowiązkowo zawierać zgłoszenie o dokonanie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej, to dopiero od tego momentu może być mowa o ewentualnej zmianie tych wszystkich powyższych danych. Zgodnie z art. 7a ust. 3 ustawy Prawo działalności gospodarczej, opłacie podlega zgłoszenie dotyczące zmiany wpisu, czyli dane, które już są objęte tym wpisem. Tymczasem stosownie do art. 8 ustawy o zmianie ustawy o działalności gospodarczej, po wejściu w życie tej regulacji oraz przez następne 12 miesięcy, brak nowo wymaganych danych jest sankcjonowany jedynie odmową wydania zaświadczenia o wpisie przez organ ewidencyjny, a nie wykreśleniu wpisu z ewidencji gospodarczej - jak jest o tym mowa w np w art. 7f ustawy Prawo działalności gospodarczej, który to określa, że organ ewidencyjny może wykreślić z urzędu wpis zawierający dane niezgodne z rzeczywistym stanem rzeczy. Należy w związku z tym wysunąć wniosek, że w powyższym okresie czasu wpis bez tych nowo wymaganych danych zostaje zachowany, czyli nie może on ulec przekształceniu.
Wymienione wyżej nowo wymagane dane stają się bowiem elementem tak rozumianego wpisu do ewidencji gospodarczej dopiero od 1 stycznia 2005 r. W czasie natomiast poprzedzającym powyższą datę, brakujące dane podlegają bowiem uzupełnieniu przez przedsiębiorców. Takie rozumowanie potwierdzają reguły wykładni, zakładające, że jeżeli ustawodawca przyjmuje różnie określane pojęcia, należy im wówczas nadawać odmienne znaczenia, jak powinno to mieć m. in. miejsce w przypadku rozróżnienia wykładni pojęcia zmiany od uzupełnienia wpisu do ewidencji gospodarczej.
Powyższe rozumowanie potwierdza także treść art. 7d ustawy Prawo działalności gospodarczej. Stosownie do ust. 1 tego artykułu, przedsiębiorca jest obowiązany zgłaszać organowi ewidencyjnemu zmiany stanu faktycznego i prawnego odnoszące się do przedsiębiorcy i wykonywanej przez niego działalności gospodarczej, w zakresie danych zawartych w zgłoszeniu. Z koeli art. 7d ust.2 tej ustawy, wskazujący, że zmiana miejsca zamieszkania przedsiębiorcy podlega wpisowi przez organ ewidencyjny, który był właściwy przed zmianą. Zgodnie z przedstawioną regulacją, widoczne jest rozróżnienie danych zawartych w zgłoszeniu, jak i danych podlegające wpisowi od samego pojęcia wpisu. Zgodnie z powyższym rozumowaniem w okresie 12 miesięcy od 1 stycznia 2004 r. dane podlegające wpisowi - czyli numer PESEL i NIP - mogły powodować tylko ewentualne uzupełnienie samego wpisu, a nie jego zmianę, jak też potwierdził w rozpatrywanym wyroku NSA, nie uwzględniając powyższego zarzutu skargi kasacyjnej.
NSA przychylając się zatem do stanowiska Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu, stwierdził, że uzupełnienie wpisu polegające na podaniu dodatkowych informacji jest w istocie zmianą wpisu do ewidencji działalności gospodarczej, choćby w literalnym brzmieniu. Nie jest to pogląd właściwy, bowiem jak była już o tym mowa wcześniej, nie każde „podanie dodatkowych informacji” jest automatycznie zmianą wpisu. Jest to bowiem uzależnione przede wszystkim od zakresu danych, który obejmuje wpis do ewidencji działalności gospodarczej oraz okresu czasu, w którym te dane są wymagane, w tym ewentualnej sankcji za brak powyższych danych.
Jeżeli zatem ustawodawca wyraźnie wskazuje, że określone dane podlegają w sprecyzowanym czasie uzupełnieniu, pod określonym rygorem, to nie można mówić o zmianie stanu wcześniejszego, ponieważ w tym określonym czasie zachowuje on swoją aktualność tylko z przewidzianymi wcześniej sankcjami.
Uzupełnienie wpisu jako pojęcie różne od zmiany wpisu, zgodnie z przyjętym wyżej rozumowaniem, nie podlega opłacie, ponieważ nie została ta kategoria wymieniona w art. ust. 3 art. 7 a ustawy Prawo działalności gospodarczej. Również zgodnie z art. 217 Konstytucji RP nakładanie podatków, innych danin publicznych, określanie podmiotów, przedmiotów opodatkowania i stawek podatkowych, a także zasad przyznawania ulg i umorzeń oraz kategorii podmiotów zwolnionych od podatków następuje w drodze ustawy.
Kwestią wywołującą mniejsze spory na tle badanego orzeczenia jest charakter powołanego w postanowia organ I instancji art.264. § 1 k.p.a. Należy przychylić się w tej kwestii do zdania NSA wyrażonego w rozpatrywanym orzeczeniu o jedynie zalecanym charakterze postępowania organu w sprawie wydania postanowienia o kosztach jednocześnie z wydaniem danej decyzji.
Podobnie różnice pomiędzy użytym w art. art.264. § 1 k.p.a. sformułowaniem „koszty postępowania”, a pojęciem „opłaty” z art. 7a ust. 3 ustawy Prawo działalności gospodarczej są raczej literalne. Nie przesądza zatem powyższa różnica o braku możliwości stosowania art.264. § 1 k.p.a w związku z art. 7a ust. 3 ustawy Prawo działalności gospodarczej.
Podzielając zatem w tej kwestii zdanie NSA, należy przychylić się do wyrażonego tam poglądu, że za każdym razem powinno się badać w takiej sytuacji charakter danej należności oraz czy jest ona związana z wydatkami dotyczącymi danej czynności wykonywanej przez organ administracji. Taka sytuacja ma miejsce odnośnie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej w przypadku zmiany wpisu oraz doręczenia zaświadczenia o tym wpisie, zgodnie z art. 7b ust. 3 ustawy Prawo działalności gospodarczej.
Nie zmienia to jednak faktu, że w rozpatrywanym przypadku, powyższa „opłata” była nałożona niesłusznie, ponieważ w ogóle nie była zmianą wpisu tylko jego uzupełnieniem.
Podobne stanowisko jest reprezentowane w piśmiennictwie[1]. Wskazuje się, że w treści przepisu art. 7a ust. 3 ustawy Prawo działalności gospodarczej, który stanowi podstawę do pobierania opłat za dokonanie wpisu i jego zmianę - ustawodawca nie wskazał, że również uzupełnienie wpisu związane jest z ponoszeniem jakichkolwiek opłat. W związku z czym pobranie opłat za dokonanie uzupełnienia wpisu o dane wcześniej nie wymagane, tj. numer PESEL i numer PKD, nie ma umocowania w obowiązujących przepisach prawa.
Powyższe rozważania prowadzą do wniosku, że prawidłowe ustalenie
Rozpatrywana problematyka zachowuje swoją aktualność w związku z kolejnymi zmianami w prawie w zakresie ewidencji działalności gospodarczej. Można tutaj mieć na myśli przede wszystkim rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 grudnia 2007 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD)[2]. W § 3. ust 1 tego rozporządzenia, wskazuje się, że w okresie od dnia 1 lipca 2008 r. do dnia 31 grudnia 2009 r. sukcesywnie zostanie dokonane przeklasyfikowanie według PKD 2007 działalności podmiotów wpisanych do krajowego rejestru urzędowego podmiotów gospodarki narodowej, zwanego dalej „rejestrem REGON”, w tym nastąpi wydanie im nowych zaświadczeń o numerze identyfikacyjnym REGON, w trybie określonym w § 14 ust. 1 pkt 2 i 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 27 lipca 1999 r. w sprawie sposobu i metodologii prowadzenia i aktualizacji rejestru podmiotów gospodarki narodowej, w tym wzorów wniosków, ankiet i zaświadczeń, oraz szczegółowych warunków i trybu współdziałania służb statystyki publicznej z innymi organami prowadzącymi urzędowe rejestry i systemy informacyjne administracji publicznej[3] W § 4 powyższej regulacji zaznacza się, że Polską Klasyfikację Działalności (PKD) wprowadzoną rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 2 stycznia 2004 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD)[4] stosuje się do działalności oznaczonej zgodnie z tą klasyfikacją przed dniem wejścia w życie niniejszego rozporządzenia, jednak nie dłużej niż do dnia 31 grudnia 2009 r. Również jak informuje Główny Urząd Statystyczny[5] wysyłane będą ankiety aktualizacyjne służące wprowadzeniu nowych kodów PKD. Przedsiębiorcy zatem nie muszą podejmować do tego czasu żadnych czynności.
Z kolei zgodnie z art. 66 ustawą przepisy wprowadzające ustawę o swobodzie działalności gospodarczej[6], dotychczasowa regulacja dotycząca ewidencji gospodarczej z ustawy prawo działalności gospodarczej zachowuje swoją moc prawną tylko do dnia 30 września 2008 r. Z kolei, zgodnie z art. 1 pkt 3 ustawy wprowadzającej, art. 23-45 tej ustawy związane z ewidencją działalności gospodarczej, wchodzą w życie z dniem 1 października 2008 r. Natomiast art. 70 ust. 1 powyższej ustawy, wskazuje, że sprawy wszczęte na podstawie zgłoszenia przedsiębiorcy o dokonanie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej i niezakończone przed dniem 1 października 2008 r. organ ewidencyjny rozpoznaje zgodnie z przepisami ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Organ ewidencyjny powinien zatem wezwać przedsiębiorcę do złożenia wniosku o wpis do ewidencji gospodarczej w terminie 14 dni od dnia doręczenia wezwania. W przypadku natomiast niezłożenia przez przedsiębiorcę wniosku w terminie, o którym wyżej mowa organ ewidencyjny powinien umorzyć postępowanie w sprawie dokonania wpisu do ewidencji działalności gospodarczej.
Z kolei art. 69 ust. 1. tej regulacji wskazuje, że przedsiębiorcę wpisanego do ewidencji działalności gospodarczej przed dniem 1 października 2008 r. organ ewidencyjny wpisuje z urzędu do ewidencji działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Powyższe wpisy organ ewidencyjny dokona nie później niż do dnia 30 czerwca 2009 r. Istotna jest także okoliczność niepodlegania opłacie przez powyższy wpis. Również do czasu ich dokonania zachowują moc dotychczasowe wpisy do ewidencji działalności gospodarczej.
Jednakże przed dokonaniem powyższego wpisu do ewidencji, organ ewidencyjny wzywa w terminie 30 dni od dnia doręczenia wezwania przedsiębiorcę do uzupełnienia danych, które są wymagane przez przepisy ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. W razie nieuzupełnienia danych w powyższym terminie, organ ewidencyjny wydaje decyzję o wykreśleniu wpisu.
Nowa regulacja zachowuje także wcześniejsze rozwiązania. Mianowicie art. 28. ust 1. tej ustawy wskazuje, że wniosek o wpis do ewidencji podlega opłacie w wysokości 100 złotych, a jeżeli wniosek dotyczy zmiany wpisu opłata wynosi 50 złotych. Pobrane opłaty stanowią dochód budżetu gminy prowadzącej ewidencję. Natomiast ust 3 tego artykułu mówi, że rada gminy może określić niższe stawki opłaty albo wprowadzić zwolnienie od opłat, uwzględniając w szczególności rodzaj wykonywanej działalności.
Zgodnie z art. 26 ust. 1 ustawy przepisy wprowadzające ustawę o swobodzie działalności gospodarczej wpis do ewidencji jest dokonywany na wniosek, chyba że przepis szczególny przewiduje wpis z urzędu. Z kolei ust. 2 tego artykułu wskazuje, że wpisem do ewidencji jest również wykreślenie albo zmiana wpisu. Artykuł 30 ust. 2 precyzuje, że dane, o których mowa w ust. 1 pkt 6, 7, 9-12 i 15, podlegają wpisowi do ewidencji z urzędu.
W doktrynie[7] wskazuje się, że w art. 26 ust. 2 tej ustawy niepotrzebnie zastosowano rozwiązanie, które pod względem redakcyjnym, a zwłaszcza językowym, brzmi niepoprawnie. Zdaniem Autora zdecydowanie lepszym rozwiązaniem mogło być dodanie zapisu, że wpis do ewidencji, jak również jego zmiana oraz wykreślenie następuje na wniosek, chyba że przepis szczególny przewiduje inaczej. Tymczasem zaś określenie pojęciem „wpisu” także pojęcia „wykreślenie” jest w powszechnym przeczuciu nielogiczne.
Problematyka zawarta w rozpatrywanym orzeczeniu NSA zachowuje swoją aktualność w pełnym wymiarze. Nadal mogą bowiem pojawiać się liczne problemy we właściwym rozróżnieniu pojęć uzupełnienia oraz zmiany wpisu do ewidencji działalności gospodarczej. Kwestia ta wciąż jest żywa, zwłaszcza jeżeli chodzi o możliwość pobierania opłat za tą czynność. Jest to istotne tym bardziej, że samorządy terytorialne w Polsce staną niedługo przed problemem wygaśnięcia wcześniej obowiązujących aktów prawa miejscowego zwalniających od opłat związanych w prowadzeniem ewidencji działalności gospodarczej.
Dla przedsiębiorców wszystkie omawiane zmiany prawne mają urzędowy charakter i dlatego nie rozumieją oni dlaczego mają uiszczać jeszcze dodatkowe opłaty. Tym bardziej, że w niektórych gminach istnieją od dłuższego czasu zwolnienia z ich pobierania. Podobnie w niektórych okresach czasu opłaty te były w ogóle nie pobierane, lub też nienależnie pobierane. Regulacje nowelizujące także nie traktowały tej problematyki w sposób jednakowy oraz jednoznaczny. Należy zatem mieć świadomość podejmowanych w samorządach decyzji, zwłaszcza pod kątem ich konstytucyjności.
1 Dz. U. z 1999 r Nr 101, poz. 1178 z późn. zm.
2 Dz. U. z 1960 r. Nr 89, poz. 1071, z późn. zm.
3 Dz. U. z 203 r. Nr 217, poz. 2125, z póżn. zm.
4 Dz.U. z 2002 r. Nr 153, poz. 1270, z późn. zm.
6 J. Wyporska, „Uzupełnienie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej w trybie art. 8 ustawy z dnia 14 listopada 2003 r. o zmianie ustawy - Prawo działalności gospodarczej oraz niektórych innych ustaw”, „CASUS” z dnia 24.04 2005 r.
7 Dz.U.2007.251.1885 (R)
8 Dz.U.99.69.763, Dz. U. Nr 69, poz. 763, z 2001 r. Nr 12, poz. 99 oraz z 2003 r. Nr 221, poz. 2195
9 Dz. U. Nr 33, poz. 289 i Nr 165, poz. 1727
10 Zob. artykuł „Do końca 2009 r. trzeba zmienić kody PKD na nowe”, Rzeczpospolita z dn. 4.03 2008 r.
11 Dz.U.2004.173.1808 (U)
12 C. Kozikowski „Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej. Komentarz”, Warszawa 200, str. 416 i n.
Mateusz Kupracz
autor jest radcą prawnym.